میگرن
سردردها را میتوان یکی از راجعترین دردها و اختلالات دانست که میتواند از میزان ضعیف تا شدید متغیر باشد. جالب است بدانید این دردها که ممکن است در گردن، جمجمه و پیشانی احساس شود، به دلیل درد در بافت مغز نیست، بلکه درد عضلات فک و عضلات جمجمه، گرفتگی عروق خونی نواحی مختلف صورت و جمجمه، اطراف چشم، سینوسها، گردن، پیشانی و… هستند؛ زیرا بافت مغز خود دارای حسگر نیست و به همین دلیل نمیتواند سبب ایجاد درد شود. انواع سردردها را میتوان با توجه به ماهیت و شدت درد، محلی که درد در آن وجود دارد و علت به وجود آمدن آن تقسیم کرد. در غفاری دایت میخواهیم راجع به انواع سردرد صحبت کنیم و انواع سردردهای عصبی، انواع سردردهای میگرنی، انواع سردرد پشت سر و همچنین انواع سردرد خطرناک را معرفی کنیم.
دلایل اصلی برای سردرد
غذا، الکل، نور شدید یا استرس می تواند در سردرد شما نقش داشته باشد. شناسایی محرک ها ممکن است به شما در اجتناب از آنها کمک کند.
وقتی سردرد بدی ایجاد میشود، فقط میخواهید آن را تمام کنید. درد دردناک و ضرباندار میتواند ناتوانکننده باشد و منجر به از دست دادن قرار ملاقات، کار یا وقت گذاشتن با خانواده و دوستان شود.
صرف نظر از اینکه مستعد ابتلا به میگرن، سردردهای تنشی یا سردردهای خوشه ای هستید، ممکن است بتوانید با شناسایی عواملی که باعث ایجاد آنها می شوند، فراوانی آنها را کاهش دهید. در اینجا به رایج ترین محرک های هر یک از این نوع سردردها نگاهی می اندازیم.
استرس و فشار
استرس می تواند باعث سفت شدن عضلات در شانه ها و گردن شود که اغلب منجر به سردرد تنشی می شود. وقتی سردرد تنشی مکرر می شود، درد در عضلات شانه و گردن توسط مغز به عنوان درد در سر احساس می شود.
گرسنگی خود می تواند باعث میگرن یا سردرد تنشی شود. اما خوردن برخی غذاها ممکن است باعث میگرن شود. این می تواند فقط یک نوع غذا – مانند لوبیا یا آجیل – یا بسیاری از غذاها مانند آووکادو، موز، پنیر، شکلات، مرکبات، شاه ماهی، محصولات لبنی و پیاز باشد. غذاهای فرآوری شده با نیتریت ها، نیترات ها، رنگ های خوراکی زرد یا مونوسدیم گلوتامات می توانند به ویژه مشکل ساز باشند.
مصرف الکل
الکل یک محرک رایج میگرن است. برای برخی افراد، چند اونس شراب قرمز برای تحریک سردرد کافی است، اگرچه هر نوع الکل می تواند محرک باشد. مشخص نیست که آیا خود الکل مقصر است یا یکی دیگر از اجزای نوشیدنی باعث ایجاد مشکل می شود.
محیط
عوامل محیطی مانند نور شدید، دود، رطوبت، رایحه های شدید یا هوای سرد با سردردهای میگرنی مرتبط هستند. افراد مبتلا به سردردهای خوشه ای اغلب متوجه می شوند که سردرد آنها با تغییرات فصلی خاص اتفاق می افتد.
هورمون ها
تغییرات در سطح استروژن با میگرن در زنان مرتبط است و زنان بیشتر از مردان از میگرن رنج می برند. سیکل های قاعدگی ممکن است با میگرن در زنان جوان مرتبط باشد. سطوح مختلف استروژن در دوران پیش از یائسگی گاهی اوقات می تواند باعث شروع میگرن در زنانی شود که قبلاً آن را تجربه نکرده اند. استروژن درمانی نیز ممکن است محرک میگرن باشد. به نظر می رسد یائسگی به میگرن در بیشتر زنان پایان می دهد.
ترک کافئین
اگر به طور معمول کافئین را در قهوه یا چای مصرف می کنید، قطع ناگهانی مصرف آن ممکن است باعث میگرن شود. این ممکن است به این دلیل باشد که کافئین باعث انقباض عروق خونی می شود. بدون کافئین، رگهای خونی با هر ضربان قلب گشاد و برآمده میشوند که دلیل اصلی درد شدید میگرن است.
کمبود خواب
کمبود خواب با میگرن و سردردهای تنشی همراه است. برای افراد مبتلا به میگرن، به خواب رفتن اغلب می تواند حمله را متوقف کند یا حداقل شدت درد را کاهش دهد.
انواع سردردها:
سردرد تنشی
شایعترین نوع سردرد، سردرد تنشی یا سردرد عصبی است. افرادی که در معرض استرس و اضطراب یا افسردگی باشند احساس سردرد و چشم درد توامان و درد شقیقه را تجربه میکنند. این سردرد ممکن است از نیم ساعت تا چند ساعت طول بکشد. علتهای دیگر این نوع سردرد موارد زیر است:
• کمآبی بدن
• خواب کم
• دود سیگار
• سر و صدا
• ورزش نکردن
• خوب غذا نخوردن
• خستگی چشم و خستگی بدن
سردرد میگرنی
افراد زیادی این سردرد را تجربه میکنند یا با آن آشنایی دارند. نشانههای میگرن سردرد و حالت تهوع و سرگیجه است. محل بروز درد در میگرن در یک طرف سر است، فرد هنگام بروز حملههای سردرد به نور و صدا حساس میشود و دوست دارد در جای تاریک باشد یا چشمها را به هم میفشارد.
سردرد سینوسی
سردرد پیشانی و شقیقه در اثر بروز التهاب و تورم در سینوسها ایجاد میشود. آلرژنها هم میتوانند عامل سردرد سینوسی باشند. ویژگی این نوع سردرد این است که در اطراف چشم، گونه و بینی درد تپنده ایجاد میکند. سایر علائم شامل موارد زیر است.
• سردرد شدید و حالت تهوع
• حساس شدن به نور و صدا
• تب
• مسدود شدن بینی و ترشحات غلیظ سبز و زرد در بینی
سردرد گردنی و پشت سر
سر درد گردنی بهعلت گرههای عضلانی، رشد غیر طبیعی استخوان، آسیب عضلانی، تورم بافت و مشکلات مفصلی ایجاد میشود. سردرد پشت سر و گردن یا جمجمه مهمترین نشانههای این نوع از سردرد است.
سردرد هیپیک
سردرد هیپیک یا سردرد قبل از خواب نادر است و معمولا بعد از دههی پنجاه در زندگی شروع میشود. دردهای ناشی از آن بهصورت ضرباندار است و ممکن است خفیف یا شدید باشد. این دردها معمولا در دوطرف سر احساس میشود و محدود به یک ناحیهی خاص نیست.
سردرد خوشهای
سردردهای بسیار شدید که ناگهانی بروز میکند را سردرد خوشهای مینامیم. این سردرد در مردان ۶ برابر بیشتر از زنان ایجاد میشود و اگرچه علت مشخصی برای آنها وجود ندارد اما در افراد سیگاری بیشتر شایع است و سیگار و الکل آن را تشدید میکند.
سردرد صبحگاهی
سردرد صبحگاهی بر اثر عواملی ایجاد میشود که میزان خواب یا کیفیت خواب را تحت تاثیر قرار میدهد. به همین دلیل سردرد بعد از خواب در کسانی که الگوی منظمی برای خواب ندارند، مشاهده میشود. این افراد معمولا بین ساعت ۴ تا ۹ صبح سردرد جلوی سر یا سردرد بالای سر را تجربه میکنند.
سردرد در بارداری
بارداری با تغییرات میزان هورمونها در خانمها همراه است و این تغییرات هورمونی ممکن است باعث بروز سردرد شود. البته تغییرات هورمونی در دوران عادت ماهیانه هم ایجاد میشود.
معمولا خانمهایی که قبل از بارداری سردرد میگرنی یا تنشی یا سردرد خوشهای داشتهاند در طول دوران بارداری هم سردرد را تجربه میکنند. این افراد با خستگی، گرسنگی و کمآبی بدن، مصرف الکل و سیگار دردهای بیشتری را تجربه میکنند. نشانههای سردرد بارداری موارد زیر است:
• سردرد در سمت راست و چپ سر در بارداری
• سردرد با درد منتشر در چشم در بارداری
• احساس فشار در سر در بارداری
سردرد در کودکان
سردرد در کودکان میتواند یک بیماری معمول به علت خستگی و فعالیت زیاد یا خواب ناکافی باشد یا به دلیل یک بیماری جدی مانند مننژیت کودک را آزار دهد. معمولا کودکان با بروز سردرد بیقراری میکنند، خوب نمیخوابند و زیاد گریه میکنند.
امکان بروز انواع سردرد مانند سردرد خوشهای، میگرن و سردرد پیشانی در کودکان وجود دارد اما سردرد خطرناک در کودکان سردردی است که با نشانههای زیر همراه باشد.
• با تورم و سفتی گردن باشد
• با تهوع و استفراغ باشد
• به دنبال ضربه به سر کودک ایجاد شود.
• سردردی که بدتر شود.
• کودک را شبها از خواب بیدار کند.
سردرد و حالت تهوع
در بسیاری از سردردها، حالت تهوع نیز احساس میشود. جدا از اینکه تحمل درد در این شرایط سختتر میشود، خوردن غذا و نوشیدنی نیز چالش دارد. سردرد و حالت تهوع میتواند به علت های متنوعی بروز پیدا کند. از جمله دلایل سردرد همراه تهوع:
1. میگرن
2. سردرد و حالت تهوع و چشم درد
3. اثر الکل و داروهای مختلف
4. کرونا
5. تپش قلب
6. کم آبی بدن
7. مشکلات خواب
8. پر فشاری خون
9. کمخونی، سردرد و حالت تهوع
10. بارداری
11. سردرد و حالت تهوع بعد از بوتاکس
سردرد قاعدگی
فیزیولوژی بدن خانمها در سنین باروری همراه با خونریزی ماهیانه است. اغلب خانمها در طول دوران خونریزی با عوارضی مانند سردرد، سرگیجه، کمردرد و کجخلقی هم روبرو میشوند. یکی از انواع آزاردهنده سردرد، سردردی است در زمان پریودی یا قاعدگی بروز پیدا میکند.
سردرد پیشانی
گاهی اوقات در پیشانی یا اطراف شقیقههای خود احساس درد شدیدی میکنیم. علت این درد هرچیزی که باشد، بسیار آزاردهنده است و باید در اسرع وقت درمان شود. سردرد پیشانی یکی از عارضههای رایج است که بیشتر افراد حداقل یکبار آن را تجربه کردهاند. بیشتر این نوع سردردها طبیعی و خفیف هستند و خیلی زود برطرف میشوند. طبق آمار، حالتهای مزمن این عارضه فقط ۲ درصد افراد جامعه را درگیر خود میکند.
سردرد جنسی
سردرد جنسی نوعی از سردرد است که معمولا حین رابطهی جنسی، هنگام به ارگاسم رسیدن و یا بعد از اتمام رابطهی جنسی بروز میکند. این سردردها اغلب خودبهخود رفع میشوند و مشکل جدی برای افراد ایجاد نمیکنند مگر در مواردی که علت سردرد مشکل زمینهای دیگری باشد.
پیدا کردن علت بروز سردرد مهمترین اصل برای درمان است. اولین اقدام پزشک گرفتن شرح حال از بیمار است. شرححال پزشکی برای سردرد شامل سن بیمار، تاریخچهی خانودگی بروز سردرد، بیماریهای دیگری که فرد به آن مبتلا است، داروهایی را که مصرف میکند و کنترل وضعیت فشار خون و قند خون است. همچنین سوالات زیر در مورد تشخیص نوع سردردها کمک موثری به پزشک میکند.
• سردردها از کی شروع شده است؟
• محل بروز سردردها در کجای سر است؟
• سردردها چقدر طول میکشد؟
• در چه ساعتی از شبانه روز سردردها تشدید میشود؟
• فاصلهی زمانی بین سردردها چقدر است؟
• سردردها چقدر شدید است؟
عوامل زیر نیز در بروز سردرد صبحگاهی تاثیر گذار است:
راههای درمان سردرد چیست؟
راههای مختلف برای درمان سردرد وجود دارد اما انتخاب راه درمانی، بستگی به شدت و علت بروز آن دارد. در مواردی که سردرد به سبک زندگی ارتباط دارد، میتوان آن را با درمانهای خانگی یا طب سنتی درمان نمود. اما اگر سردرد شدید باشد باید بیماری عامل سردرد شناسایی و درمان شود.
درمان میگرن با تحریک مغناطیسی مغز یا rTMS یک درمان غیرتهاجمی برای افسردگی، اضطراب، OCD و PTSD است. همچنین در زمینههای دیگر مانند آلزایمر و آسیب مغزی اکتسابی در حال تحقیق و بررسی است. این مورد شامل اعمال یک میدان پالس الکترومغناطیسی در ناحیه خاصی از مغز، هر روز و طی چند هفته است. در اینجا به مزایای درمان میگرن با آر تی ام اس اشاره شده است.
برای درمان میگرن، از روشهایی برای جلوگیری از ایجاد حملات میگرنی و کاهش عوارض ناشی از آن استفاده میشود. در مراحل ابتدایی، از داروها استفاده میشود که این داروها را میتوان به دو دسته داروهای پیشگیریکننده و داروهای تسکیندهنده تقسیمبندی کرد. از آنجایی که استفاده مدام از داروهای مسکن سبب ایجاد نوعی اعتیاد در فرد میشود، درنتیجه فرد نیاز دارد تا دائماً دوز داروهای مصرفی را بالا ببرد، در غیر این صورت به دلیل عادت کردن بدن به دوز عادی دارو، مصرف دارو هیچ تأثیری بر روی فرد نخواهد داشت. به همین سبب پزشکان توصیه میکنند برای درمان میگرن از دارو در کنار سایر روشهای درمانی استفاده شود. یکی از این روشهای نسبتاً جدید در درمان میگرن، درمان بهوسیله تحریک مغناطیسی مغز rTMS است.
در طول جلسه rTMS، یک کویل الکترومغناطیسی که به یک کامپیوتر وصل شده است روی پوست سر شما نزدیک پیشانی قرار می گیرد. آهنربای الکتریکی بدون درد یک پالس مغناطیسی ارسال می کند که سلول های عصبی را در ناحیه ای از مغز که منشا اصلی سردرد شما هست را تحریک می کند. این تحریک هیچ گونه دردی برای بیمار به همراه ندارد. پزشکان عقیده دارند rTMS قسمتهایی از مغز را که درنتیجه میگرن فعالیت آنها دچار اختلال شده و کاهش پیدا کرده، دوباره فعال میکند.
به طور کلی می توان گفت که درمان میگرن با آر تی ام اس، تحریک تکراری مغز بهوسیله امواج الکترومغناطیس است که طی جلسات معین در مطب پزشک انجام میشود. این درمان زمانی اثر و نتیجه کافی دارد که جلسات بهصورت منظم انجام شوند. به طور معمول جلسات درمانی میگرن با آر تی ام اس ۲ تا ۳ بار در هفته و طی مدت ۴ تا ۶ هفته، بسته به وسعت محل درگیر میگرن انجام میشوند.
مزیت های استفاده از دستگاه آر تی ام اس برای درمان میگرن
- تاثیرات درمانی چشمگیر در زمان کم
- کم عارضه
- بدون درد و غیر تهاجمی
- عدم نیاز به بیهوشی (قابل انجام بصورت سرپایی)
- تاثیر درمانی قابل توجه در بیماران مقاوم به درمان های دارویی
- عوارض جانبی داروها مانند افزایش وزن، خوابآلودگی، بیخوابی، ناراحتی معده یا مشکلات جنسی در این روش ایجاد نخواهد شد.